СӨЙЛЕУ ЭКОЛОГИЯСЫ ТҰРҒЫСЫНАН СЕМАНТИКАЛЫҚ ЭЛЕМЕНТТЕРДІҢ «АСТАМШЫЛЫҒЫ»

Аңдатпа

Мақалада коммуниканттардың сөйлеу өзара әрекеттестігіндегі астамшыл семантикалық элементтердің рөлі қарастырылады. «Астамшылық»
ұғымы туралы әртүрлі ғылыми көзқарастар бар деуге болады. Тілге астамшылық тән нәрсе, өйткені ол тек мінсіз сыртқы жағдайда ғана іске аса бермейді.
Астамшылық түсіну үрдісімен тығыз байланысты. Қандай бір сөйленім тек қабылдаушы адресатқа ғана емес, сонымен қатар қоршаған тілдік ортаға да әсерін
тигізе алады. Бұл жағдайда әрекеттену тұрғыдағы мәтін экологиясы туралы айтуға болады. Зерттеу нәтижесінде астамшыл сөйлеу элементтерінің рөлі қарама-қайшы
болып келеді: олардың сөйлеу кеңістігінде «ластануды» тудыруы мүмкін, бірақ коммуникацияның семантикалық өрісін де кеңейте алады, өйткені кез келген табиғи тілдің ажырамас бөлігі болып келеді. Сөйлеу астамшылық категоpиясы коммуникативтік өзараәрекеттестігінің типтері мен түрлерін белгілеу үшін орын алады, вариативтік/вариативтік емес құрылымдық-мағыналық қайталаудан тұрады, бұл қайталаулар коммуникация-прагматикалық өрісін іштен көбейтуге мүмкіндік береді. Зерттеу материалы – көркем әдебиетінен, сондай-ақ, ауызекі сөйлеу тілінен алынған мысалдар. Зерттеу барысында мәнмәтін инференциясы, сөйлеуді талдауға
қатысты интерпретативтік әдісі қолданылды.